Na alle mooie verhalen moet mij nu toch een en ander van het hart. Noem het maar de keerzijde van het reizen in Vietnam en Cambodja.

Om te beginnen: ik begrijp niet waarom het hotelmanagement hier de moeite heeft genomen matrassen aan te schaffen. Het royaal uitziende matras op ons bed, minimaal 20 cm dik, voelt namelijk aan als een plank waar een theedoek overheen is gelegd. En aangezien mijn lijf – laten we zeggen – niet helemaal recht is, vormt zich dat niet comfortabel om de theedoek heen. Gelukkig was ik gisteren, na enkele nachten op de theedoek, zo moe dat ik als een blok geslapen heb ? In de drie weken dat we nu onderweg zijn, hebben we slechts een keer het genoegen van een (voor ons) comfortabel matras mogen beleven, dus we verlangen onderhand wel weer naar ons eigen bedje! De ligbedden bij het zwembad liggen overigens erg comfortabel, dus daar maken we de komende dagen dan maar veel gebruik van (overdag wel te verstaan).

En dan de toiletetiquette. De riolering is er niet op berekend de grote hoeveelheden toiletpapier, die Westerse toeristen gebruiken na hun boodschap, te verwerken (de lokale bevolking poetst het wisselgeld weg met water, a la het Franse bidet maar dan met behulp van een waterslang naast het toilet). Dus staat naast ieder toilet keurig een afvalbakje waarin men geacht wordt het gebruikte papier te deponeren. Omwille van het voorkomen van geurtjes zit er op het afvalbakje, uiteraard, een deksel. Helaas hebben de Vietnamezen de gewoonte om een afvalbakje met een kantelklep te gebruiken. Tja, en hoe dan te werk? Het klepje met je hand opendoen is vies, dus dat kan niet. De klep met het papier openkiepen is ook vies, want het papier is gebruikt. Dat kan dus ook niet. Dan maar het papier na gebruik eerst dubbelvouwen (voorzichtig!) en de klep dan toch met het papier openduwen. Dat kan wel. Maar helaas valt de klep vaak iets te snel weer dicht, zodat je pakketje met inhoud tussen de klep blijft steken. In geval van een grote boodschap herhaalt het ritueel zich, maar moet je bij de volgende poging ook je eerder gebruikte papier, dat tussen de klep geklemd zit, de bak in zien te werken zonder daarbij met je handen de klep aan te raken. Het laatste gebruikte pakketje blijft dan natuurlijk weer tussen de klep steken, dus ben je altijd extra (ongebruikt) papier kwijt om het de bak in te werken. Om dan nog maar niet te spreken over de situaties waarin de bak niet binnen handbereik van de pot staat ? Dan moet je ook nog met de broek op je knieën naar voren of opzij schuifelen (met je toiletrol onder je kin geklemd, want er is geen ophanghaakje en je wilt je tas niet op de grond zetten dus die houd je tegen om te voorkomen dat hij van je schouder afglijdt en in je andere hand heb je je gebruikte pakketje) om je doelpunt te kunnen maken. Je kunt dan proberen het bakje dichterbij te halen door het (wel met je voet natuurlijk) de goede kant op te duwen, maar daarbij moet je dan natuurlijk weer voorzichtig zijn dat het niet achter een vloertegel blijft haken en omkegelt. Een hele onderneming dus! Gelukkig kun je hier wel echt overal je handen wassen en heeft men in Cambodja meestal dekselloze afvalmandjes staan, dus het leed is inmiddels geleden. Voor een goed begrip van de toiletetiquette hangen en in Cambodja vaak bordjes in de wc over wat je niet mag doen: roken, op de toiletpot hurken en je haar of je voeten wassen met de waterslang. ’t Is maar dat je het weet.

Zoals al eerder gemeld zijn wij inmiddels dol op de lokale keuken, die voor luttele dollars beschikbaar is (een hoofdgerecht kost, afhankelijk van de situering en de klasse van het restaurant, tussen de twee en zeven dollar per persoon), maar de bediening zorgt nog weleens voor afleiding. Cambodjanen zijn over het algemeen uiterst vriendelijk en beleefd. Dat houdt echter ook in dat men zich voor ieder wissewasje verontschuldigt, hetgeen op enig moment weleens vervelend wordt. Het diner verloopt dan ongeveer als volgt: ‘Excuse me, may I help you?’, Excuse me, do you want to order?’, ‘I will repeat your order now’, ‘Excuse me, here is your drink’, ‘Excuse me, sweet and sour chicken?’, ‘Excuse me, finished? May I take your plate?’ ‘Bill?’ ‘Thank you sir, madaaaam’. Als je vervolgens het restaurant uitstapt, begint een andere riedel: ‘Tuktuk sir?’, ‘No thank you’. Vijf meter verder: ‘Tuktuk sir?’, ‘No thank you’. Vervolgens ben je bij de toeristenstalletjes aanbeland: ‘T-shirt, madaaaaam? Dress?, I give good price for you!’, ‘What are you looking for, sir? T-shirt? If you buy two I can give discount!’. Maar, helaas voor de middenstanders hier, wij zijn stugge non-buyers dus wij bedanken iedereen vriendelijk voor het aanbod en lopen gewoon door. Gelukkig maken wij blijkbaar voldoende duidelijk dat de verkooppogingen geen kans van slagen hebben, want we worden na de eerste weigering verder niet meer lastig gevallen met aanhoudende aanbiedingen, die wonderlijk genoeg altijd met hoge smekende stemmetjes moeten worden gedaan. Het klapstuk was het kleine meisje bij een van de tempels. Terwijl moeder onder de parasol vers gesneden fruit trachtte te verkopen, kreeg de jongedame Roland in het vizier en greep haar kans. Ze had namelijk prentbriefkaarten in de verkoop, die ze voor een zacht prijsje wel aan hem wilde slijten. Als een volleerd actrice zette zij snel haar pruilgezichtje op en begon haar litanie: ‘Want to buy a card, sir? Please, sir?’ en probeerde daarbij ijverig een paar traantjes uit haar ogen te persen. Toen dat niet erg lukte en ze Rolands geamuseerde gezicht zag, moest ze zelf vreselijk lachen om haar mislukte verleidingspoging. Gelukkig zag ook moeder de humor ervan in, waarna de verkoopster in de dop snel terug naar haar vriendinnetjes rende om verder te spelen. In een van de foldertjes die we eerder deze week in een restaurant-voor-het-goede-doel (waarvan er hier een aantal zijn en waar we regelmatig proberen te gaan eten) aantroffen, stond vermeld dat kinderarbeid hier nog veel voorkomt en dat het beste wat je kunt doen is geen waren van kinderen te kopen. Dat beloont namelijk het bedelen/werken in plaats van naar school gaan (wat hier, in tegenstelling tot in Vietnam, gratis is). Daar houden we ons dus maar aan